Ngaahi fehokotaki’anga
‘Oku lahi e ngaahi founga ke fetu’utaki ai e ngaahi komipiuta hangē koe ‘laptop’ komipiuta to’oto’o, komipiuta ki ‘api, koe telefoni to’oto’o ki he netiueka ‘a e kautaha. Pea ‘oku takitaha o’ona pe hono ngaahi malu’i.
- Virtual private network (VPN).
- Remote email access.
- Windows Remote Desktop.
- Third party remote desktop tools such as Citrix, PCAnywhere or GotoMyPC.
Ko e ngaahi maumau pe fakatu’utamaki ‘e ala hoko
Ko ha tanaki ‘ilo ki ho lekooti fakamatala – hangē ko e fefononga’aki e ngaahi fakamatala he ‘initaneti.
Hu ta’efakamafai
Malu ‘i ha feit’uu ngāue pe ngāue mai mei ‘api
Koe lahi ‘o e kautaha, natula ‘o e pisinisi, faingata’a ‘oe ngāue moe founga ngofua ‘oku ngāue’aki lolotonga e ngāue mama’o me he a’pingāue ‘o e kautaha, ‘oku fakatefito mei ai ‘a hono fokotu’u e ngāue mei ha feitu’u pe ngāue mei ‘api.
‘o kapau koe kautaha iiki ‘oku fiema’u henau kau ngāue ha ngaahi faile, ‘e faingofua pe hano fokotu’u ha sisitemi fehkotaki fengau’aki vaha’amama’o. ‘o kapau ko ha kautaha lalahi, ha’ana kau ngāue tokolahi ‘o nau fiema’u ke ngāue’aki e CRM sisitemi, ‘oku sai ange hano fakakau ha taha palofesinale IT pe ko ha taha mataotao lahi ‘ene ‘ilo ke ne fokotu’u ha founga ‘oku malu, ‘aonga mo falala’anga.
Ta’ofi ‘eavesdropping’
VPN koe founga malu ke fetu’utaki mei he ngāue’anga ki ha feitu’u pe ‘oku ngāue mei ai ha taha ngāue. Mei tatau pe ia ki hano fakafefeka’I e malu’I ‘oku ngāue’aki ki he ‘ofisi netiueka ‘o ngāue ‘aki e senolo ‘I he ‘public internet’ ki he fetu’utaki.
Teke lava pe ‘o fetu’utaki ki he netiueka faka-pisinisi moe ‘imeili ngāue’aki e ‘public Wi-Fi’ kehe pe ke fakafou ‘i he VPN.
Ki he ngaahi founga fetu’utaki me ha feitu’u mama’o ‘o ngāue’aki e ‘browser’ polokalama hiki mo tufaki fakamatala he ‘initaneti:
- Fakapapau’I ma’u pe ‘oku malu e uepisaiti ke ngāue’aki he ‘initaneti. ‘oku totonu pe ke ‘asi atu e ki’I loka ‘ihe ‘browser window frame’ ’elia e peesi koe ‘oku te taipe’i ai e tu’asila uepisaiti pe ‘I he taimi te feinga ai ke lesisita.
- Kumi ma’u pe ‘a e fo’i lea koe ‘https://’ ‘ihe kamata’anga e tu’asila he peesi he initaneti. ‘s’ ki he ‘secure’ malu.
- Manatu ‘I he tohi aleapau malu’I ‘oku mahu’inga ange ke ngāue’aki e 3G pe 4G kaneongo ‘ene tuai ‘I he ngāue’aki e netiueka ta’e Wi-Fi ‘ikai ke malu.
- Fakapapau’I koe ‘home routers’ me’angāue fohokotaki fakakomipiuta ki ha taumu’a faka-pisinisi ‘oku malu’I ‘aki ‘a e WPA2, tuku kehe kapau ‘oku ‘ave mo ma’u mai katoa e teita hono ngāue’aki e VPN.
Pule’i e totonu hu
- Fakapapau’i ‘aupito ko ho’o polokalama komipiuta ‘oku malu’i ‘eha polokalama tene matu’uaki ‘ae hu mai ta’efakangofua (firewall) moe polokalama initaneti pau.
- Fakataputapu’I ‘a e hu ta’e’Iai ha mafai ki ho firewall, VPN router, ngaahi ‘akauni fakapule pea moe ‘servers’ uepisaiti. Fakapapau’I ‘oku ngāue’aki e lea fakapulipuli faingata’a, pea ‘oua ‘e tuku ‘I he founga ‘oku lava faingofua ‘ae hu ki ai.
- Vakai ngāue’aki e ‘biometric security’ malu’I fakaesino hangē koe me’angāue fakatotolo ki he to’ukupu nima pe koe me’angāue ke fakapapa’ui ‘aki ha taha.
- Fakapapau’I koe kau ngāue ‘oku lava hu ki he komipiuta mei ha me’angāue ‘o mama’o mei ngāue ke ‘oua tenau tuku ‘enau fakamatala fakaikiiki ‘I he’anau komipiuta pe me’angāue fakatautaha.
- Fakahinohino’I e kau ngāue ke ‘oua na’a tanaki ha fakamatala pelepelengesi ‘I ha komipiuta ‘oku ngāue’aki ‘I ha feitu’u mama’o pe ‘i ha me’angāue ‘oku to’oto’o. Fakahinohino’i e kau ngāue ke ‘log out’ he ‘osi e taimi ngāue’aki e polokalama he komipiuta. Koe’uhi he ‘ikai fe’unga hono tamate’i e ‘window’ pe tapuni e komipiuta ke ‘oua toe ngāue. ‘
- Oua ‘e teke fakangofua ‘ae ‘remember me on this computer’. To’o e faingamalie mafai fetu’utaki mama’o fakakomipiuta taimi pe ‘ikai ke toe ngāue’aki ai. Hangē ko ‘eni, ‘oua ‘e tukuange ki he kau ngāue pe kaungangāue aleapau mo ho’o kautaha kuo nau ‘osi mavahe atu mei ho kautaha ke kei ‘Ia ‘enau mafai fetu’utaki ngāuea’ki e netiueka ‘ae kautaha. Tauhi ha lekooti ‘o e kakai ne ngāue’aki ‘e komipiuta.
Malu’I ho netiueka
- Vaka’I’I e ‘firewall’ moe ngaahi lekooti ‘oe ngaahi komipiuta kehe ke monitoa ‘ae mafai fetu’utaki mama’o fakakomipiuta.
- Fakapapau’I ‘oku sivi’I ma’u pe ‘ae sisitemi ke ‘ilo ai ‘ene laveangofua ‘o faingofua ai ‘a e hu ai he ngaahi ava ‘i he polokalama pea ke tapuni’i.
- Fakapapau’I ke ke ngāue’aki ho polokalama fakamuimuitaha ‘firewall’ moe VPN ke malu’I ho komipiuta. Lahi e ngaahi ‘desktop’ polokalama ngāue’aki e ‘client program’ ‘ihe komipiuta ‘a e ‘ofisi. Founga fengāue’aki ko eni ‘oku ne fakatupu ai ha halanga ‘alu ‘anga ‘I he ‘firewall’. Ko ai ‘oua ‘oangē ha ngofua ki he kau ngāue ke nau ma’u mafai ke faka ‘aonga’I ‘aki. Pule’I e polokalama ‘oku nau faka’aonga’I fakhu ki he ‘enau komipiuta. Pule’I e mafai ‘oku ‘oangē ke hu’aki ai ke ‘ilo ki ha fakamatala mahu’inga.