Ko hono fakaʻaongaʻi lelei ʻo e mitia fakasōsiale ʻi he ngāue

Koe lahi ‘o e ngaahi fakatu’utamaki ‘oku fekuki moe kulupu fengāue’aki fakasōsiale /mitia ‘oku tupu ia mei he fengāue’aki mo ha tokolahi ‘ikai ke fe’ilongaki, tatau pe ia ki he fealea’aki faka’alongaua lelei.

Koe ngaahi fakatu’utamaki  

• Fakaha ta’e’ilo ha fakamatala ‘e koe, kaungangāue, kasitoma, maheni pe kaungāme’a fetu’utaki. 
• Fakaha ‘o ha fakamatala ‘ilo lelei ki ai ki ha ngaahi taumu’a hala ke ma’u ai ha pa’anga, hia kākā, fakauesia’i e fakamatala fakapapau’i kita pe fakangalivale’i hoto ongoongo lelei.
• Hoko ko ha taha ngaohikovi’i ‘i hono fakamanamana’i, stalking, trolling pe fakamamahi’I he ‘initaneti.  
• Hoko ko ha taha faihala ‘i hono fakamanamana’i, stalking, trolling pe ko ha fakamamahi’i he ‘initaneti.  
• Hu ki ha ngaahi kanotohi ta’efe’unga fakafou mai ‘I he ngaahi fehokotaki’anga ‘o e fetu’utaki fakasōsiale. 
• Phishing, ‘imeili tala ‘oku mei he ngaahi saiti fengāue’aki fakasōsiale, ka ‘oku ne faka’ai’ai koe ke ‘ahia ngaahi uepisaiti kākā mo ta’efe’unga 
• Kaungangāue, kasitoma, kautaha hū koloa, kaungāme’a lelei, mo ha taha pe ‘oku tukuatu ‘ene fakamatala ‘i he ngaahi fehokotaki’anga ‘o e fetu’utaki fakasōsiale   
• ‘Fraudsters’ taha kākā, ‘identity thieves’ taha kaiha’a fakamatala fakapapau’i ha taha pe ‘hacktivists’ heka ki ho ‘akauni pe peesi. 
• Malauea ‘oku ‘i loto ‘i he faile pipiki pe ‘i he tā.

Malu, fakapotopoto mo falalaʻanga ʻo e kulupu fengāueʻaki fakasōsiale /mitia fakasōsiale

ʻE lava ke fakaʻehiʻehi hoʻo kautaha mo e kau ngāue mei he ngaahi fakatuʻutamaki ko ʻeni pea fakaʻaongaʻi lelei ʻa e kulupu engāueʻaki fakasōsiale /mitia fakasōsiale ʻaki haʻo muimui ki ha ngaahi fakahinohino fakapotopoto. Manatuʻi ko e muimui ki he ngaahi fakahinohino lelei taha ki he kulupu fengāueʻaki fakasōsiale /mitia fakasōsiale ʻi he ngāueʻanga ʻo faitatau ʻaupito ia mo ki hoʻo moʻui fakafoʻituitui.

• Fakangatangata e hu ki he ngaahi ʻakauni mitia fakasōsiale kiatekinautolu pe ʻoku nau fie maʻu mo fie ako ki hono ngāue ‘aki.
• Fokotu’u mo tauhi e lekooti ‘o ha taha lava hu ki he ‘akauni kulupu fengāue’aki fakasōsiale, pe ta’ofi e ngofua ‘a e kau ngāue pe kautaha ngāue aleapau mavahe atu mei he pisinisi.
• Kapau ‘e ngāue’aki e polokalama ki hono tanaki ‘akauni e ngaahi kautaha fakasōsiale , ngāue’aki pe ‘a e ‘u me’a ‘oku mahu’inga mo fiema’u, ea pule’i e fehu’aki ki he ngaahi ‘akauni he ‘oku lahi hono taketi’i ‘e he kau ‘hacktivist’.
• Tokanga telia hono pulusi ha faʻahinga fakamatala fekauʻaki mo hoʻo pisinisi, hangē koe kau talekita, kau ngāue pe kau fakatau – ho fakamatala fakafoʻituitui pe koe ngaahi posts/tweets.
• Ngāue’aki e lea fufū mālohi. 
• Koe ha pe me’a ‘oku fai ‘i he ‘initaneti ke nofo pe ai. ‘Oku totonu keke fakakaukau’i fakalelei mo ho kaunga-gāue kimu’a pea toki pulusi ha ngaahi fakamatala tene lava fakatupu palopalema ki mui ange pe ki he ngaahi kulupu kehe.
• Monitoa e ngaahi post ‘oku fekau’aki mo koe ‘e ha kautaha pisinisi pe ha tokotaha fakafo’ituitui.  
• ‘Ako ki he founga hono fakaʻaongaʻi totonu ʻo e ngaahi uepisaiti. Fakaʻaongaʻi e polokalama malu’i e fakamatala fakafo’ituitui ke fakangatangata ʻaki e hū ʻa e niʻihi kehe. Tokangaʻi pe ko hai te ke tuku ke kau ki hoʻo kulupu netiueka. 
• Fakapapauʻi ʻoku ke maluʻi maʻu pe koe mo ho kaunga-ngāue mei he phishing, vishing mo e ngaahi ʻekitiviti fakaʻenisinia fakasōsiale taumu’a ke tānaki ngaahi lea fufū ki ho ‘akauni. 
• Fakapapau’i ‘oku ke ma’u e fakamuimuitha ‘o e polokalama malu’I lelei mo e ‘firewall’ ke lele kimu’a pea ke toki hu ki he ‘initaneti. 
• Tokanga ki he lolōa ‘o e taimi ‘oku fakamoleki ‘e he kau ngāue/ kaungā ngāue ‘I he ngaahi feitu’u ‘oku ‘ikai fai ai ha ngāue, ‘o a’u ki hono monitoa ‘enau taimi ‘i he ‘initaneti