Ko e Webcam blackmail ʻoku faʻa kau atu ai ʻa e kakai ʻoku nau fakataueleʻi ke toʻo e niʻihi, pe kotoa ‘a honau vala ʻi muʻa ʻi heʻenau ‘webcam’ (me’afata ‘i he komipiuta), pea toki tala angē kuo ʻosi hanga ‘e nautolu ia ‘o lekooti, pea tenau ‘post’ e vitioo’ (fakahu ki he ‘initaneti) ‘i he ‘initaneti mo e/ pe fakaha ia ki he ngaahi lisi fetu’utaki ‘a e tokotaha ‘oku uesia, kae ‘oleva ke nau ma’u ha totongi huhu’i – angamaheni ko e pa’anga lahi. Taimi ia ‘e ni’ihi, ko e tokotaha ‘oku uesia, ‘oku toe fakatauele’i ia ke ne fakahoko e ngaahi ngāue fakafafale.
ʻOku ‘ikai ke lava ia ‘o fakapapau’i, pe ‘oku ‘ikai ke toe ‘i ai ha fiema’u ia, ‘o kapau kuo ‘osi feau e fiema’u ‘i he ‘blackmail’ (fakamanamana), pea he ‘ikai ke hanga ‘e he tokotaha faihia ia ‘o toe ‘post’ e vitioo. ʻOku lava ke kehekehe ʻa e ngaahi nunuʻa mei he maa ki he fakama, pea ʻi he ngaahi meʻa ʻoku fuʻu totuʻa, ʻo hoko ai hono fakahoko ha kovi kia kita hangē ko e hanga ‘e he tokotaha ‘oku uesia ‘o to’o ‘ene mo’ui. ‘Oku tatau pe ‘eni ki he tangata mo e fefine ‘o ha fa’ahinga to’u pe, ‘i ha feitu’u pe. Koe’uhi ko e nofo mama’o ko ia ‘o e kau faihia fakamanamana pea ngāue’aki ‘a e ‘webcam’, ‘oku faingata’a leva ke fekumi mo puke fakapopula kinautolu
Ngaahi fakatu’utamaki ‘e malava ke hoko
- ʻOku ke faʻu ha va fetuʻutaki ʻi he ʻInitaneti mo ia pea hili ha vahaʻataimi ʻo e fakautuutu hoʻo mo maheni, ‘e kole atu ke ke toʻo ho vala mo e/pe fakahoko ha ngaahi ngāue fakasekisuale ʻi hoʻo ‘webcam’ (me’a faitaa ‘i ho’o komipiuta). Ko hono moʻoni, ko e tamasiʻi pe fefine ‘oku mo kaume’a, ko ha kau hia fakakengi, pe ko ha taha faihia tokotaha
- ʻOku ke toʻo ho vala ko ha talaatu ‘e ho’o ngaahi kaungameʻa ko ha va’inga, ka ‘e toki ‘blackmail’ koe ‘e kinautolu ‘oku ke ‘ilo ki ai, pe kapau ‘oku ma’u e vitoo ‘i ha nima hala.
- ‘E te ke ma’u ha ngaahi fiema’u fakapa’anga ‘o kapau he ‘ikai te ke talangofua, mo e/ pe ‘e lava ke mio’i e tukunga ‘o e fo’i me’a ‘oku hoko ‘e he tokotaha fakamanamana ke ne lipooti ia ki he kau ma’u mafai, hangē, ko ‘eni, teuteu’i pe ngaahi me’a fakasekisuale ta’e fakalao ki he fana
Faka’ehi’ehi mei he ‘Webcam Blackmail’
- ʻOua naʻa fakataueleʻi koe ha ngaahi tukunga faingataʻa hangē ko hono toʻo ʻo e vala pe fakahoko ha ngaahi ngāue fafale ʻi he ʻInitaneti. ʻOku ʻikai ke ke ʻilo pe ko hai te ne lava ʻo sio ki he ngaahi ʻimisi.
- Manatuʻi maʻu pe ko e meʻa ʻoku hoko ʻi he ʻInitaneti ʻe lava ke nofo ia ʻi he ʻInitaneti.
- Tokanga telia pe ko hai ʻokú ke fakaafeʻi pe ‘oku ne tali ʻa e ngaahi fakaafe mei he ngaahi saiti fetuʻutaki fakasosialé. ʻOua naʻa tali ʻa e ngaahi kole fakakaumeʻa mei he fa’ahinga taha pe ‘i he ‘initaneti … he ʻikai ke ke lava ʻo fai ʻeni ʻi he moʻui ‘i tu’a ‘i he ‘initaneti.
- Fakatonutonu ʻa e ‘privacy settings’ ʻi hoʻo ʻakauni fengāueʻaki fakasōsiale koeʻuhi, ko e kakai pe ʻoku ke ʻiloʻi, te nau lava ʻo sio ki hoʻo ʻakauni.
- ʻOua naʻa ke fakakau ha fakamatala pelepelengesi, fakafoʻituitui pe fakamatala mahu’inga ke ‘oua ‘e faka-haholo ‘i ho’o fakamala fakatautaha.
- Kapau ʻoku ke fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi saiti faka-kaume’aʻi he ʻInitaneti, fili ʻa kinautolu ʻoku ‘i ai ‘e nau sevesi ‘īmeili ‘oku ne lava ke fakapuliki ‘a e tua’sila ki he ‘īmeili ki he ongo me’a fakatou’osi
- ʻI he ngaahi saiti teiti foki, fokotuʻu ha ʻakauni ʻimeili mavahe ʻoku ʻikai ke ne fakaʻaongaʻi ho hingoa totonu. ʻOku faingofua mo vave ʻaupito ʻeni ‘aki ha’o ngāue’aki e ngaahi kautaha hangē ko e Hotmail, Yahoo! Mail pe gmail.
- Poloka’i ‘aki he vave taha ‘aki nautolu ‘oku fakamoveuveu mo kākā, ke ‘oua tenau lava ‘o toe fetu’utaki mo koe pea ke lipooti ki nautolu koe’uhi ko e hia fakamamahi
- Kapau te ke hoko ko ha taha ʻoku moʻua ʻi he faʻahinga ‘scam’ ko ʻeni, ʻoua naʻa ke tali e ngaahi fie maʻu ʻa e ‘blackmailer’, kae lipooti ʻa e palopalema ki he kau polisi pea mo e saiti ʻo e kulupu fengāueʻaki fakasōsiale ʻoku fekauʻaki mo ia.
Kapau ʻoku ke pehē kuo fakalotoʻi koe ʻe ha taha ke ke mavae mo e fakaikiiki ʻo e totongi fakafoki, fetuʻutaki ki hoʻo pangikēe pe kaati tokotaha naʻa he taimi pe ko ia.