Te ke ma’u ha telefoni mei ha taha ‘o pehē atu ko e ta mai mei ha kautaha ‘oku ke falala ki ai, hangē ko ho’o pangikēe pe ko e kau polisi. Tenau fakaha atu kiate koe ‘oku ‘i ai ‘a e palopalema fakamalu’i fekau’aki mo ho’o ‘akauni pangikēe pe ko ho’o kaati ‘oku ke ngāue ‘aki ki ho’o fakamole, pea ‘oku fiema’u ke ke fai ha me’a ki ai, ‘i he vave taha, ‘a ia ‘oku fa’a kau ki ai, ha’o fakapapau’i angē ho ‘login’ fakaikiiki, ‘a ia ‘oku mahu’inga ke ‘oua ke ‘ilo ki ai ha taha. Neongo ia, ko e tokotaha ko ia ‘oku ‘i he tafa’aki ‘e taha ‘o e telefoni, ‘oku ‘ikai ko e taha totonu ia mei ho pangikēe pe mei ho kautaha kaati, ka ko e tokotaha kākā ia.
‘E lava pe ke nau tala atu ke ‘ave ho kaati ki he ‘courier’ (kautaha tiliva koloa, kaati …) ‘a ia ‘oku pehē, ko e ‘courier’ mei he pangikēe, pe ko e kau polisi ke fakapapau’i, ‘oku ta’ofi hono ngāue’aki, pe ke tauhi ko ha fakamo’oni. ‘Oku ui ‘eni ko e ‘Courier Fraud’ ( Tiliva kaka)
Ngaahi maumau ‘e malava ke hoko
- Ko ho’o ‘ave ho fakaikiiki ki ho’o ‘akauni mo e ngaahi tali ki ho’o ngaahi fehu’i fakamalu’i ki he kau kākā
- Ko ho’o ‘akauni pangikēe kuo ‘au’au ‘o ‘osi mo e/ pe ko e ko ho’o kaati ‘oku ‘osi ngāue’aki ki hono limiti
- ‘Oku malava ke ke uesia ‘i hono kaiha’asi ‘i hono kaiha’asi ‘a ho’o fakamatala ‘oku fakapapau’i ‘aki koe koe’uhi na’a ke ‘osi fakaha angē ‘a ho’o fakamatala fakapa’anga ‘ikai ke sai ke fakahaholo pe fakamatala fakafo’ituitui
Founga ke fakamama’o mei he ‘telephone banking fraud’
- He ‘ikai pe ke teitei ‘eke atu ‘e he kautaha pangikē pe kautaha kaati totongi, ke ke ‘ave ha pa’anga mei ho ‘akauni ki ha ‘akauni kehe ‘a ia ‘oku ‘ikai ha’o ‘ilo ki ai, ko ia ai, tapuni e telefoni ‘aki e vave taha
- ‘O kapau ‘oku ke fakakaukau ko e telefoni ‘oku mo’oni pea ke fili ke ke ta ki ho’o pangikēe pe ko ho’o kautaha kaati , ta ki he fika’oku ‘i he pepa fakamatala pa’anga mei ho pangikēe pe ko ha me’a fakapepa pe mei ho pangikēe – pe ‘i mui ‘i ho kaati, pea ‘oku ‘IKAI ko ha fika na’e ‘oatu ‘e he tokotaha ne telefoni atu ke kākā’i koe ‘o ke fakakaukau nau mo’oni
- ʻOua naʻa ke teitei ʻomi ha fakaikiiki fakapaʻanga pe fakatautaha ki ha taha ʻoku ui, ka ke toe telefoni ki ha mataʻifika ʻoku ke ʻiloʻi ʻoku moʻoni. ʻOku tokolahi ha scammers ʻoku nau malava ke spoof e ngaahi mataʻifika totonu ke vale koe ʻi hoʻo fakakaukau ʻoku nau moʻoni.
Kapau kuo ke ‘osi ueasia ‘i he Telephone Banking Fraud’
- Lipooti ki he polisi
Lipooti ki ho’o pangikēe pe ko ho’o kautaha kaati ‘aki e vave taha. Te ke ‘ilo e founga ke fai ‘i ha’o fekumi ‘aki ‘enau uepisaiti