Lahi ‘a e ngaahi topiki ‘i he uepisaiti Get Safe Online ko ‘eni ‘oku fakamatala felave’i mo e Macs pea ‘oku tonu pe ke ke lau ‘o ka ke ka fiema’u ke tauhi ho Mac ke malu.
Ko e konga tohi ko ‘eni ‘oku ne talanoa ki he Mac OS X, ‘ikai talanoa ia ki he ngaahi sistemi ko ia ki mu’a. Ke ma’u ‘a e malu’i ‘oku lelei taha, ‘oku mau fokotu’u atu ke ke fakafo’ou ma’u pe ho polokalama kapau ‘oku lava.
Ngaahi maumau ‘e malava ke hoko
- Vailasi, sipai fakapulipuli mo e ngaahi ‘malware’ kehe.
- Ko hono ‘ohofi ‘e he kau ‘hackers’ ko ‘enau feinga ke ma’u e ngaahi fakamatala fakafo’ituitui pe fakamatala fakapa’anga.
- Mole ko ia ‘a e ngaahi naunau ngāue mei hono kaiha’asi, ta’etokanga’i, vela/tafea mo e ngaahi matangi fakaenatula
Founga ke malu’i ‘aki ho Mac
Tauhi ho polokalama ki he fakamuimuitaha. Faka’aonga’i e ngaahi polokalama malu fakamuimuitaha mo e sisitemi fakakomipiuta fo’ou ‘i he taimi ko ia ‘oku tukuange mai ai ke fakatau. Pea manatu’i ko e Mac ‘oku ne lava ‘o paasi holo ‘a e vailasi ki ngaahi komipiuta kehe tatau ai pe kapau ‘oku ‘ikai ke uesia ia.
- Vakai ki he ngaahi polokalam1a fakamuimuitaha ‘i he ‘Sytem Preferences’ pea fili e ‘Softw4a bn re Update’ pea toki fili mo e ‘Check Now’.
- Fakapapau’i ‘oku tiki mo e ‘Check for Updates’ mo e ‘Daily’ ke fili mo ia ‘i he lisi to hifo. ‘E fakapapau’i heni ‘oku ‘otometiki pe hono vakai’i ‘e ho’o komipiuta ‘a e ngaahi liliu fo’ou he ‘aho kotoa pe. ‘E fiema’u ke ke ngāue ’aki e lea fufū pule ke fakahoko ‘aki ia.
- Ke vakai’i ta’e ‘otometiki e polokalama fakamuimuitaha, ‘alu ki he ‘Apple menu’ (ko e ki’i faka’ilonga ‘apele ki ‘olunga he tuliki hema) pea fili ai e ‘Software Update’. Ke vakai’i ma’u pe ‘oku fakahoko e ngāue ko ‘eni ma’u pe.
- Ko hono fakatau ko ia ‘a e polokalama ‘i he ‘Apple Store’ ‘e ‘otometiki ai pe ‘ene vakai ki he polokalama fakamuimuitaha.
- Vakai ki ha polokalama fa’ahi tolu uepisaiti ko ia ‘aki nautolu ne fa’u ke ma’u mei ai e ngaahi liliu fakamuimuitaha. Ko e ngaahi liliu fakapolokalama ko ia ‘a e Microsoft ‘oku lava ‘o ‘download’ ia mei he www.microsoft.com/mac/downloads
Fakamo’ui ho ‘firewall’ (holisi vela)
- Fakaava e ‘System Preferences’ pea lomi’i e ‘Security’; Lomi’i mo e ‘Firewall’ pea mo e ‘Start’.
Antivirus/antispyware software
- Fakapapau’i ‘oku ‘i ai ma’u pe ha’o polokalama malu’i ki he ‘initaneti ‘oku lelei pea lava ‘o liliu ma’u pe ki he polokalam fakamuimuitaha mo ngāue . ‘Oku lahi e ngaahi kautaha ‘oku nau fakatau atu fakataha’i ‘a e ngaahi polokalama malu’i ki he ‘initaneti mo fakatau atu e polokalama fakamovetevete ‘o fa’u fakatautefito pe ki he Macs.
Talifaki
Ko e fakamatala ko ia ‘oku ‘i ho Mac, ‘e ‘ikai lava ke toe fetongi. Ko e toutou tanaki ko ia e ngaahi tatau ‘a ho’o teita, ‘oku lava ai hono fakapapau’i ‘oku lahi ange ho tatau he tatau ‘e taha.
Ko e iCloud ia, ko e founga talifaki malu mo e tanaki’anga fakamatala ‘i he ‘initaneti ‘a e Apple. ‘Oku ne tanaki musika, tā’, vitioo’ mo e ngaahi fakamatala fakapepa pea ne faka’ataa ki he ‘u me’angāue ‘o e Apple ke ngāue ’aki. Macs, iPhones mo e iPads. Ko e iCloud ‘oku sai ia ki hono tokolahi hono ngāue ’aki he ‘oku ‘ikai ke fiema’u ha fu’u teita talifaki voliume ia, pea ‘oku ne ‘oatu ‘e ia e tanaki’anga ta’etotongi ‘i he limiti 5GB. Ko e toe fiema’u ha tanaki’anga teita, ‘oku totongi leva ia fakata’u ‘o fakatatau ki he voliume ‘oku tanaki.
Koe’uhi ko e fakamole ko ia ki hono talifaki ‘a e ngaahi teita ‘i he iCloud – pe kapau ‘oku tuai ho ‘initaneti fetu’utaki – te ke faka’amu ange ke ‘i ai ha’o talifaki teita ‘i loto ho komipiuta, pe ‘i he me’angāue tanaki ‘anga fakamatala ‘a e Apple pe ko e kau hu koloa kehe.
‘Oku ‘i he Macs pe ‘a e polokalama ‘oku ‘osi fa’u pe ki ai ko e Time Machine, ‘a ia ‘oku ne fa’u e ngaahi talifaki fakataimi ki he ngaahi faile ‘a ia ‘e lava leva ‘o toe fakafoki ‘i ha ‘aho ‘amui ange.
‘Oku ne toe lava ke fakafoki e sisitemi kakato (fakamo’ui e Mac mo lomi’i e Command (⌘) and R kii he taimi ko ia ‘oku kulei ai e komipiuta pe fakamo’ui mei he OS X Install DVD), fakafoki mo e ngaahi faile kehekehe, pe faile pe ‘e taha.
Fale’i mo ha ngaahi tokoni lahi ange
- Ngāue ’aki ha lea fufū ‘oku faingata’a ange mo fakafo’ou ma’u pe. ‘I he OSX,ko e ‘Keychain’ ‘oku ne fa’u e ngaahi lea fakapulipuli ‘oku faingata’a ‘aupito ke mate’i.
- ‘I he Mac OS X, ‘oku ta’ofi e ngāue ia ‘a e ‘root user’ kae kei lava pe ‘o toki liliu. Ka ‘oku sai ange pe ke ‘oua ‘e faka’ata.
- Ki ha toe malu’i kehe, ‘alu ki he System Preferences, fili e Security pea tiki e ngaahi me’a ‘oku fie fili ki he komipiuta: ‘E fiema’u ‘a e leafufū fakapulipuli ke fakaake ‘aki e komipiuta mei he ‘ene mohe pe mei he ‘screen saver’; Ta’ofi ‘e ‘otometiki ‘login’ (hu ki loto he komipiuta); Fie ma’u e lea fufū ke fakaava ‘aki taki taha ‘a e founga malu kotoa pe ‘oku sai’ia ai ‘i he System Preference; Hu ki tu’a he ‘osi ‘e miniti ‘e honogofulu ta’e ngāue ; pea faka’aonga’i e founga malu ko ia ‘secure virtual memory’ (kouti ke malu’i ‘aki ho teita mei hono tohi mei he RAM ki he fo’i misini tisi he komipiuta); Lahitaha ‘o e ngaahi me’a ko ‘eni ‘oku nau felava’i mo hono pule’i ‘o e fehu’aki ki he komipiuta ‘a kinautolu ‘oku ta’e ma’u ha mafai.
- Fakakaukau ke fakakouti ho ngaahi faile na’a ai pe ha taimi ‘e kaiha’asi, tautautefito kapau ‘oku ke ngāue ’aki e MacBook, MacBook Pro or MacBook Air. ‘e tene ta’ofi ai ke ‘oua ‘e lava pe ha taha ‘o lau ho faile. Ke fai ‘eni, ‘alu ki he System Preferences, fili e Security mo fakamo’ui e File Vault.
- Ngāue ’aki e Secure Empty Trash ‘i he Finder ke veteki ‘aki e ngaahi faile kuo tamate’i.
- Kapau ‘oku ke faka’aonga’i ha VirtualPC, ‘oku totonu ke ke fakapapau’i ‘oku malu ‘o hangē pe ko ha PC angamaheni.
- Kapau ‘oku vahevahe hono ngāue ’aki ho Mac ‘e ha kakai kehekehe, fokotu’u ha’o ‘akauni mo e leafufū koe’uhi ke tauhi ho ngaahi faile ke mavahe mo malu pea ke fakataputapu’i e liliu ki he ngaahi ‘security settings’ ‘i he komipiuta. Ke fai ‘eni, ‘Alu ki he System Preferences pea fili e Accounts. Muimui ki he ngaahi fakahinohino ki hono fa’u ha ‘akauni fo’ou ki ha taha ke ngāue ’aki mo e founga ki he fakangatangata mo hono pule’i ‘o ngāue ’aki e ‘parental controls’.