Founga malu ke tokanga’i ‘aki e ‘api nofo’anga totongi fakataimi

Sipinga kākā ‘oku ngāue’aki ki he totongi fakataimi ki hono faka’aonga’i ‘o e koloa

•  Ko e tokotaha kākā, te ne fakangalingali atu ko ha taha ‘oku ne tuku atu ‘ene ‘api totongi. Ko e angamaheni, ‘e lisi ia ‘a ia ke ‘asi ‘oku ‘ata koe’uhi ko e taha ‘a’ana ‘oku lolotonga nofo, pe ngāue ia ‘i ha feitu’u kehe ki ha ‘uhinga kehekehe pe – hangē ko e ngāue ‘ofa, misinale pe fa’ahinga ngāue tatau pe ‘a ia ‘e lava ke faka’asi ai ko e taha kākā ko ha taha ‘oku faka’apa’apa’i mo mo’oni. ‘E fakakau ‘i he tu’uaki pe ko e lisi ‘a e ngaahi la’i ta kaiha’asi mei he ngaahi uepisaiti ‘o e ngaahi kautaha fefakatau’aki fale/kelekele. Te nau ngāue’aki mo e ngaahi ‘uhinga ‘o hangē ko e ‘ikai ke ‘ata ‘a e konga kelekele ke sio ki ai. ‘E ‘eke atu ‘e he ‘landlord’ (tokotaha ‘o’ona ‘a e kelekele), ki he ‘uluaki totongi fakamāhina ke ‘oangē ‘i he founga sevesi talafi pa’anga hangē ko e Western Union pe MoneyGram, pea palomesi atu ke fakafou angē ‘a e ki ‘i he sevesi ‘courier’ (tiliva koloa). Ko e me’a ‘e taha, ‘e ‘eke ‘e ia ki he ‘prospective tenant’ (tokotaha te ne totongi ki hono ngāue’aki ‘a e kelekele/’api) ke fakamahino’i te ne lava ‘o totongi ‘a e ‘api totongi ‘aki ‘ene ‘ave ‘a e pa’anga ki ha’a ne kaungame’a pe famili, pea ke ‘ave mo a tatau ‘o e totongi ki he tokotaha kākā, ‘aki mo ha fakamo’oni loi ‘o pehē ko e tokotaha pe ‘oku ‘asi ‘oku ne ma’u ‘a e pa’anga, ko ia tokotaha pe tene ma’u ‘a e pa’anga.
• Ko e taha ‘oku kākā, ‘e tene ha ‘o fakangalingali atu ,ke hangē ‘oku ne ‘a’ana ha pisinisi ‘oku ne tokanga’i ‘a e kelekele mo e ngaahi koloa ko ia ‘oku tu’u ai. ‘Oku ki’i faingata’a angē ‘a e founga kākā ia ko ‘eni, he ‘oku kau atu ki ai ‘a e uepisaiti ‘oku loi mo e ngaahi ‘akauni pangikē. ‘E tenau ngāue’aki ha la’i ta ne kaiha’asi mei he ngaahi uepisaiti ‘o e ngaahi kautaha ‘estate/rental agents’ ‘oku mo’oni. Pea ‘ikai ke ngata ai, ‘oku mahino pe ia he ‘ikai ke ‘ata ‘a e property’ ia ke fai ha sio ki ai, ka ‘e feinga pe ‘a e kau kākā ia ke fakapuliki ‘a e fo’i mo’oni’i me’a ko ia.
• Ko e taha kākā, ‘e tene fakangalingali atu ke pehē ko e taha ‘a’ana ia ‘a e ‘api nofo’anga, pea tene tukuangē atu ‘a e ‘api nofo’anga totongi, ko ia ‘oku ne lolotonga nofo totongi ai ki ha kakai toko si’i ‘i he taimi pe ‘e taha. Pea ko e ‘asi atu pe ‘a e kakai ‘oku nau fie nofo ai, kuo ‘osi ka’iloa leva ‘a e tokotaha kākā ia. Taimi ia ‘e ni’ihi, ko e taha pe ia ‘o e kakai ‘oku nofo ‘i he ‘api nofo’anga totongi ‘oku fakangalingali ko ia, ke pehē ko e ‘landlord’ (taha ‘a’ana ‘a e ‘apinofo’anga), pea ko kinautolu ne kākā’i, ‘oku nau nofo fakataha pe ‘i he ‘api nofo’anga ‘i he tu’unga ‘oku ‘ikai ke fe’unga ki he tokolahi
• ‘Oku malava pe ke uesia ‘a e ‘landlord’ ‘i he kākā, kapau ko e ‘scammer’ ‘oku ne fakangalingali ia ke pehē ko e tokotaha ‘propective tenant’ ke totongi e ‘api nofo’anga. ‘E tene fiema’u ‘e ia ke totongi sieke (fa’a pehē ‘oku mei ha ‘famili’ pe ‘pisinisi’), pea ‘e kole ‘e ia ke toho ‘a e sieke mo e toenga ‘oku ‘i ai ke ‘ave ia ki ha taha kehe ‘i he Western Union pe MoneyGram, pea ne ngāue’aki ‘a e ‘uhinga ko ia ko e fehalaaki ‘a e totongi ia ‘o ‘ova, pe ko e fakamole ki ha kautaha ‘oku nau tokoni ki hono ‘unu ‘o e ngaahi koloa. ‘E ‘i ai ongo ia ‘oku fiema’u fakavavevave, pea fiema’u mo e pa’anga ia ke ‘ave kimu’a pea toki ‘ilo ko e sieke ‘oku loi.

Malu’i koe mei he kākā ‘oku hoko ki he

‘api nofo’anga totongi

• Ke vakai’i ma’u pe ‘a e ngaahi ‘api nofo’anga ‘a loto mo tu’a kimu’a pea ke toki tali e aleapau, pe mavae mo ho’o pa’anga. Ko e tokotaha ‘landlord’ pe ‘agent’, ‘e tene lava pe ke fengāue’aki ki hono fokotu’u ha taimi ke ke hu ai ki he ‘api nofo’anga
• Ke vakai ki he ‘api nofo’anga mei tu’a ‘i ha taimi ‘oku kei ‘aho, hangē ko ‘eni, ‘i he efiafi, fakapapau’i ‘oku ‘vacant’ (‘ata), ‘oku te’eki ai ke nofo ai ha taha
• Kimu’a pea ke vakai’i ha ‘property’, vakai pe ko e ngaahi ta ko ia ‘i he tu’uaki ‘oku faitatau mo e ngaahi ta ko ia ‘i he Google Maps Street View. Kapau ‘oku ke ta’epau’ia, to e fekumi angē ke ki’i loloto ho ‘ilo ki he ngaahi ta, pe ‘oku ngāue’aki ki ha ngaahi ‘listings’ ‘oku tu’asila kehekehe – ‘o ‘asi heni ko ha ‘listing’ kākā

• Kapau ‘oku ke ngāue mo ha taha fakafofonga ‘i he ‘initaneti, ke ke telefoni ma’u pe kiate kinautolu, pe fakapapau’i ‘oku nau ngāue’aki ha tu’asila tatau, pea ke alu ‘o sio ki he ‘enau ‘apingāue

• Fakakaukau ke ke ngāue’aki ha kautaha fakafofonga ‘oku ‘iloa ‘i he sevesi lelei. Ko e ki’i totongi ko ia ‘oku toe tanaki atu, ‘e ‘aonga pe ia ki ha’o toe fiemalie angē, he ko ‘ene falala’anga mo ‘landlord vetting’ (fakatotolo’i faka’aufuli ki he taha ‘a’ana ‘o e ‘apinofo’anga). Pe, ko hono faka’aonga’i ha ngaahi uepisaiti ‘oku ngāue fakatautefito ‘oku lava ke ne filifili, pea mo ha timi ‘oku nau lava ‘o vakai’i e ngaahi ‘listings’ ko ia ‘oku laveangofua angē

• Kole ki ha ngaahi pepa fakamatala ‘a ia ‘oku fakalao hono fakamatala, hangē ko ia ko e ivi’i ngāue mo e fakamo’oni ki he malu ko ia hono ngāue’aki ‘a e kasa. ‘E ‘oatu ‘e he ngaahi me’a ha ngaahi fakamatala ke ke ongo’i ta’e toe veiveiua ‘i he tu’uaki ko ia ‘oku ‘oatu fekau’aki mo e ‘property’ ke pehē ko ha ‘scam’
• Kole ki he ‘landlord’ ki ha ngaahi ‘identification’ (fakamatala ke fakapapau’i ‘aki ha taha)
• Vakai pe ko e totongi ki he ‘rental’, ko e totongi angamaheni pe ia ‘oku fa’a ngāue’aki ki he ‘elia ko ia ‘oku ke fakasio. Kapau ‘oku ke sio, ‘oku fu’u ngali fu’u lelei ke mo’oni, mahalo pe ‘oku ke mo’oni
• ‘Oua te ke ‘ave ha pa’anga ‘o fakafou ‘i he ngaahi sevesi talafi pa’anga, hangē ko e Western Union mo e MoneyGram. ‘Oku fakataumu’a pe ia ki he ngaahi fehu’aki pa’anga ‘i he va ‘a koe mo e kakai ko ia ‘oku ke ‘ilo mo falala ki ai. ‘E lava pe ke ma’u ‘e pa’anga ia ‘i ha fa’ahinga feitu’u pe ‘i mamani mo e me’a pe ‘oku fiema’u ko e ID, pe ta’e ID – pea ‘oku fa’a ‘ikai ke lava ‘o fakatotolo’i e pa’anga kapau kuo ‘osi ‘ave
• Ko fe pe ha feitu’u ‘e lava ai, totongi ‘aki ho kaati kuletiti ki he ‘deposits’ (totongi fakakonga), pehē ki he ‘up-front rentals’ (totongi kimu’a pea toki nofo ki ‘api), koe’uhi ‘e lava leva ke malu’i ‘aki koe mei he kākā
• Kapau ko e ‘landlord’ koe, ‘oku ke tukuatu ha fale nofo totongi, ‘oua te ke tali ha totongi ‘oku fakakau atu ai ha konga ‘o e totongi ki ha kau me’a kehe. Ke ke vakai’i ma’u pe ‘enau ‘references’ (fakaongoongo lelei) mo fakahoko ma’u pe ha ‘credit checks’ (fakatotolo’i ‘o ‘enau hisitolia) ‘i he kau ‘prospective tenants’ (kinautolu ke nofo totongi)
• ‘Oua te ke ma’ema’ekina ke ‘eke ha ngaahi fehu’i, tatau ai pe kapau ‘oku ke pehē ‘oku ngalivale.

Kapau ‘oku ke pehē na’a ke uesia ‘i he ‘rental fraud’

Lipooti ia ki he kau polisi