Ko e kau kākā ko ia ‘i he ngaahi ‘scams’ ko ‘eni, ‘oku nau ma’u ho ngaahi fakamatala fakaikiiki, pea tatau ai pe kapau na’e lava ‘o ta’ofi, pea tapuni ho ngaahi fakaikiiki mei hano toe ngāue’aki ‘e kinautolu, ka ‘oku malava pe ke ‘osi vahevahe atu ia, mo tou ngāue’aki ‘e ngaahi ‘scammers’ kehe. ‘I he taimi pe ‘oku ke ‘osi fakahoko ai ha fakamole ‘i he kamata, ‘oku ‘osi fakafa’ahinga koe ‘o kau ki hono tou taketi’i pea ko e kau ‘web scammers’, he ‘ikai ke lava ha fa’ahinga me’a ‘o ta’ofi ki nautolu, kapau ‘oku nau ‘ilo tenau lava ke kaiha’asi ho pa’anga
Ngaahi maumau ‘e malava ke hoko
- ‘Oku fakatata ‘aki ‘eni hono fiema’u ke ‘i ai ha fo’i ‘exit route’, kae lava ke ma’u ai ha’o pa’anga, ka koe fo’i fakamole ke fai, ko e fakamole ‘i he ‘carbon credits’ mo e ngaahi metali ‘i he kelekele ‘a ia ‘oku hahamolofia ‘ene ‘asi. Ko e sitepu hono hoko leva ‘o e fo’i ‘scam’, ko ‘enau tokoni atu ki hono toe ma’u mai ‘a ho’o fo’i ‘investment’ (fakamole) (‘the exit route’ (ko e founga ‘eni te nau ma’u ai ho pa’anga pea nau ka’i loa). ‘A ia ‘e fiema’u ke ke totongi ha fo’i sino’i fakamole kimu’a ke malava ai ‘a hono tukuangē atu/ fakatau atu ‘a ho’o ‘investment’, ka he ‘ikai ke ke toe sio ko e ki ha ola ‘a ho’o fakamole.
- A’u ki he ngaahi ‘scam’ ‘oku faka’aonga’i ‘e he ngaahi kautaha tautaha lalahi, ‘oku malava pe ke tala, fakatotolo’i, pea malava ke ne ma’u ‘a e tokanga ‘a e kakai, ka ‘e kei sio pe ‘a e tokotaha kākā ia ki he ngaahi tafa’aki ‘e tene lava ‘o ngāue ‘aki ke ma’u ai ha’ane lelei. Hangē ko ‘eni, tenau lava ‘o fakapuli atu ke hangē ko e tokotaha ‘liquidators’ ( ke liliu koloa ki he pa’anga), pe tenau talaatu ‘oku nau fakafofonga’i ‘a e ‘liquidators’, pea nau feinga ke ma’u ha totongi kimu’a (tanaki ki ai mo e tukuhau) mei ate koe, ka nau toki fakahoko ‘enau ngāue, ki hono fakatau atu, pe tukuangē atu ho koloa, kae lava ke toe ma’u atu ho fakamole. ‘E lava pe ke mo fetu’utaki ‘i he telefoni, ‘īmeili pe meili. Ni’ihi ia ‘o e kau kākā, tenau fakapuli atu ko ha kautaha ‘oku fakalao, pea ke toe ‘asi fakalao angē ai ‘enau ‘scam’
Malu’i koe mei he ‘recovery room scams’
–‘Oua te ke mavae mo ho’o pa’anga
Kapau ko ha taha mamahi koe kuo ‘osi uesia ‘i he ‘recovery room scam’
‘Oua te ke ma, koe’uhi ko e kau kākā ‘oku nau fa’a poto kinautolu, pe tokolahi, fu’u mataotao ‘i he ‘organised crime racketeers’. Ko e me’a mahu’inga lahi taha ke fai, ko ho’o lipooti ‘a e ‘scam’ ke tokoni ki hono ta’ofi ke ‘oua ‘e toe hoko ki ha taha kehe, pea ke ta’ofi mo e kau kākā. Lipooti ma’u pe ‘eni ki he polisi