English

Totongi he ‘initaneti

Koe ngāue ’aki e ‘initaneti ke totongi e ‘uhila, telefoni, kaati pangikē, malu’I pea mo ha toe kautaha kehe ‘oku fakasi’isi’I ai e taimi fakamole moe hela’ia. ‘Oku hoko foki ia koe founga faingofua ke te tokoni ai ki he ‘charity’ kautaha ‘ofa hangatonu pe ko ha’ate siponisa ha taha he taimi ‘oku fakahoko ai e feinga pa’anga.  ‘Oku ‘iai pe foki e maumau ‘e ala hoko fekau ‘aki moe ete ngāue  ‘aki e totongi he ‘initaneti pea ‘oku mahu’inga keke matu’aki tokanga mooni he taimi ‘oku ke fakahoko ai ha totongi pe talafi pa’anga.

Koe maumau ‘e ala hoko

  • Ngaahi kaka tupu meihe totong pe talafi pa’anga he peesi uepisaiti ‘oku ‘ikai malu
  • ‘U ‘Īmeili ‘oku ne fekau’I koe keke ‘alu kihe uepisaiti loi ke ‘oangē ai e titeila ho kaati pangikē

Founga malu kihe totongi

Koe totongi pe talafi pa’anga he ‘initaneti koe konga pe ia ‘o e aleapau ‘oku fakahoko mo ‘ete ‘service provider’ koe konga pe ia ‘e taha ‘oe ngaahi founga totongi koe totongi ‘aki e kaati ‘Direct Debit’ pe koe sieke.  ‘Oku lahi e taimi, hangē koe ‘payee’ ‘oku ke ‘ilo ‘e koe ka ‘oku mahu’inga pe keke tokanga ‘oku ke ngāue  ‘aki e uepisaiti totonu e ‘service provider’.

  • Manatu’I koe totongi ‘aki e ‘credit card’ kaati pangikē fakamo’ua ‘oku ne ‘oatu e malu’I makehe kia te koe meihe kau fai hia kaka ‘ihe ngaahi founga kehe.
  • Hanga ma’u pe ‘o vakai’I tu’o ua e titeila ho ‘payment’ totongi kimu’a pea ke toki ‘confirm’ tuku atu. Kimu’a ho ‘o hanga ‘o fakahu e titeila ho’o kaati pangikē ‘iha uepisaiti, fakapapau’I koe ‘link’ fetu’utaki ‘oku malu ‘ihe founga ‘e ua:
  • ‘Oku totonu ke ‘asi e ‘padlock symbol’ fo’I fakatata loka he ‘browser window frame’ polokalama komipiuta ‘oku ngāue ’aki kihe fekumi kihe ngaahi fakamatala pe ha fa’ahinga me’a pe he taimi ‘oku ke feinga ai keke ‘login’ pe ko ho lesisita. Fakapapau’I ‘oku ‘ikai ‘asi mai e ‘padlock’ ia he peesi… koe mahino ai pe koe uepisaiti ia ‘ake kau faihi kaka.
    • ‘Oku totonu ke kamata e tu’asila ‘oku asi koe ‘https://’. Koe ‘s’ ‘oku ‘uhinga ia ‘oku ‘secure’ malu.
  • ‘Oku hanga he fakamatala ‘I ‘olunga ‘o fakamahino mai ai ko e ‘link’ ho vaha’a ‘o ‘ou moe tokotaha ha’ana e peesi uepisaiti koia ‘oku malu pea ‘oku mo’oni mo pau. Kuo pau keke vakai’I  fakalelei e tu’asila pe ‘oku ‘iai ha sipela hala, lea ‘oku tanaki mai pe koha fakatata tu’u hala pea moha toe me’a pe ‘oku ngali fehalaaki.
  • ‘Ihe taimi ‘oku ke talafi pe totongi pa’anga ai liha taha, ngāue ’aki e uepisaiti ‘oku malu hangē koe ‘PayPal’ –  ‘oua na’ake totongi pe talafi pa’anga hangatonu ki ha nau ‘akauni pangikē.
  • Vaka’I ma’u pe e ‘privacy policy’ e uepisaiti .
  • ‘Logout’ he taimi kotoa meihe ‘u uepisaiti ‘oku ke hu ki ai pe ko ho lesisita ai ho titeila. Faingofua pe keke ho’o tamate’I ho ‘browser’ ka ‘ikai ke fe’unga ia ke mahino ‘oku malu ho fakafo’ituitui.
  • Tauhi ho la’I tali totongi – ‘elekitolonika pe ko ha toe founga kehe
  • Vakai’I ho ‘credit card’ mo ho’o siteitimeni pangikē he ‘osi ha’o totongi ha me’a ke fakapapau’I ‘oku tonu e silini ‘oku to’o pea ‘oku ‘ikai ke ‘asi ha founga kaka ho ‘akauni pangikē ko e ‘uhi koe fo’I totongi pe talafi pa’anga nake fakahoko.

 

Fakapapau’I ‘oku ngāue  lelei pea ‘update ho polokalama  ‘antivirius/antispyware moe ‘firewall’ kimu’a ma’u pe pea ke toki ngāue  ‘aki e ‘initaneti.

Ke ke toe vakai foki ki he...